Inleiding
De Nederlandse stichting Remi Moldova (RM) zet zich sinds 2012 in om het lot van zwerfdieren in het land Moldavië te verbeteren. Er zijn in 2017 drie actieve projecten: sterilisatie, medische zorg en wintervoer.
Het sterilisatieproject van 2017 was gepland van 2 t/m 28 mei in de stad Ialoveni te Moldavië. Er zouden 100 honden gesteriliseerd worden. Tegelijkertijd zouden deze gevaccineerd worden tegen hondsdolheid en behandeld worden tegen wormen ten vlooien.
RM ontving voor de realisatie van dit project donaties via Stichting Dierennood en van haar eigen achterban. Het financieel verslag van dit project volgt nog.
Op dringend advies van de burgemeester van Ialoveni werd, voor de veiligheid van zowel hemzelf als voor de vrijwilligers van RM ter plaatse, het sterilisatieproject op 5 mei stopgezet.
Er zijn 7 honden gesteriliseerd, hiervan waren er 2 met een eigenaar, er zijn 2 honden geadopteerd, de andere 3 zijn opgehaald door hun vaste verzorgers.
1e Bezoek
Begin 2017 bereikte RM het bericht dat de burgemeester van de stad Ialoveni in Moldavië graag de daar aanwezige zwerfhonden wilde laten steriliseren. Na diverse contacten, die liepen via de in Londen woonachtige Ialoveense Ana, heeft RM een bezoek gebracht aan deze burgemeester op 2,3 en 4 maart j.l..
Op de eerste dag werden we zeer welkom geheten door de burgemeester, zijn persoonlijk assistent en de locoburgemeester. Het was een buitengewoon positief gesprek waarin beide partijen elkaar vonden in de wil om het zwerfdierenprobleem humaan op te lossen. De volgende dag werden de banden verder aangehaald en kreeg RM de gelegenheid om een volle concertzaal toe te spreken over het komende sterilisatieproject. Op de derde dag was er een persconferentie waarbij de burgemeester en RM de gemaakte afspraken met een handdruk bezegelden.
Het aanbod van de burgemeester bestond uit het volgende: een appartement voor de vrijwilligers; drie maaltijden per dag; een auto voor vervoer van de honden van en naar hun territorium; excursies; een boiler in de kliniek en terreinafzetting voor de Nederlandse honden van vrijwilligers die zouden meekomen.
Op 29 maart heeft RM in Londen een persoonlijke ontmoeting gehad met de directe tussenpersoon, Ana. In deze vergadering werden alle gemaakte afspraken nogmaals doorgenomen. Ana bood toen ook haar leegstaande appartement in Ialoveni aan voor de vrijwilligers.
Van de gedane beloftes zijn het appartement van de gemeente en de terreinafzetting niet nagekomen door de burgemeester. Het appartement via Londen heeft geen beslag kunnen krijgen door zware sneeuwstormschade. De boiler in de kliniek was op tijd aangesloten. De excursies naar o.a. de wijnkelder hebben geen doorgang kunnen vinden doordat het project voortijdig stopgezet moest worden. Het regelen van de bus nam enige dagen in beslag maar werd toch verwezenlijkt. Hier hebben we echter door het voortijdig stoppen van het project geen gebruik van kunnen maken.
RM is niet over een nacht ijs gegaan met de start van dit project. Alle ingrediënten waren aanwezig voor een geslaagde missie. Wat RM zonder meer verwijtbaar is, is dat de gemaakte afspraken nadien niet uitgewerkt zijn in een schriftelijke overeenkomst. De korte tijdsspanne en de spontane aanbiedingen zijn hier mede debet aan, neemt niet weg dat niemand op zijn woord geloofd dient te worden. In de toekomst zal elke kleinste deal met RM op schrift gezet worden.
Werving en selectie
Vrijwilligers zijn geworven via sociale media en de websites van Dierennood en RM. Iedereen die mee wilde, kon mee. Er heeft geen selectie plaatsgevonden.
Ter plaatse bleek niet iedereen geschikt om in een team te werken en/of in staat om bepaalde werkverhoudingen te accepteren. Ook het omgaan met de andere mentaliteit en cultuur in Moldavië ging niet iedereen even goed af.
Bij toekomstige werving zal er vooraf selectie plaatsvinden. Een persoonlijk gesprek en het natrekken van referenties zullen hier onderdeel van zijn. Capaciteiten als creativiteit, zelfstandigheid en oplossingsgerichtheid alsmede een positieve instelling en constructieve houding zullen meetellen, zo ook iemands (para) medische ervaring.
De lichamelijk en psychische gesteldheid van de vrijwilliger dient van dien aard te zijn dat men in staat is te werken onder primitieve omstandigheden, in en met een groep onbekenden, in een land met een niet-westerse cultuur.
Vaccinatie
Iedereen is verzocht zich van tevoren te laten vaccineren tegen rabiës. Dit is echter niet verplicht gesteld. Volgens de ambassade had het internationale ziekenhuis in Chisinau het human anti rabiës immunoglobuline (MARIG) op voorraad. Echter bij navraag bleek dit niet zo te zijn. RM heeft hierop telefonisch overleg met de ambassadeur gehad. Hij was ontstemd en bezorgd dat dit middel -op dit moment- niet op voorraad bleek.
RM heeft vervolgens alle vrijwilligers die nog zouden komen dringend verzocht zich alsnog, via een speciaal voor RM afgesproken spoedprocedure via het Nederlands Vaccinatiecentrum te laten enten.
Voor hen die toch niet waren geënt was de oplossing om bij een bijtincident naar Nederland te vliegen en het middel in Nederland toegediend te krijgen. Er zijn dagelijks meerdere vluchten, dus de tijdsspanne zou zonder probleem gehaald kunnen worden.
Het middel MARIG is van menselijk bloed gemaakt en wordt lang niet overal op ziektes getest, om het hierop aan te laten komen vindt RM niet verantwoord.
Daarom komt men in de toekomst bij RM uitsluitend in aanmerking om vrijwilliger op locatie te worden als men met een vaccinatieboekje kan aantonen ingeënt te zijn tegen rabiës. Mensen die eerder al zijn ingeënt, dienen een titerbepaling te overleggen.
Narcose en pijnbestrijding
In de eerste week van het project er was nog geen dierenarts aanwezig met sterilisatie-ervaring bij honden. Het werk van de eerste groep vrijwilligers zou dan ook vooral bestaan uit het opbouwen van de kliniek en het project in al zijn facetten.
Hoewel de dierenarts van de hoofdstedelijke dierentuin, Joeri, in verband met een dienstreis zich pas op 13 mei bij het project zou aansluiten, werd hij bereid gevonden om alvast een dag te komen opereren zodat onze dierenartsen van hem zouden kunnen leren hoe een sterilisatie bij een teefje uit te voeren.
RM is met een Vlaams / Moldaafse dierenarts op pad gegaan om in de hoofdstad de benodigde medicamenten te kopen. De ketamine was al geregeld via Joeri. Hoewel ons contact in Londen van te voren was nagegaan of bepaalde preparaten in Moldavië te verkrijgen waren, kon de groothandel in diergeneesmiddelen ons niet alle gewenste medicamenten leveren. Bepaalde preparaten bleken helemaal niet gebruikt te worden in Moldavië. Dat wil zeggen, niet door dierenartsen, want op donderdag 4 mei konden we de middelen uiteindelijk bemachtigen in een gewone apotheek, voor mensen blijken ze dus wel gebruikt te worden. Maar, dat nog niet wetende, heeft de dierenarts uit de middelen die wel geleverd konden worden door de groothandel een zo goed mogelijke keus gemaakt.
De eerste 3 honden zijn geopereerd door Joeri. De betrokkenen bij deze operaties waren niet tevreden met zijn manier van werken wat betreft hygiëne en toepassing van de narcose alsmede niet met de door hem toegepaste sterilisatiemethode, namelijk via de zijkant. Zijn werkwijze plus de beperkte middelen die aan de hond konden worden toegediend, heeft RM doen besluiten om de operaties na 3 honden te stoppen.
Het team dierenartsen heeft in de dagen daaropvolgend met elkaar alles in het werk gesteld om meer medicamenten te vinden en tot een aanvaardbaar compromis te komen m.b.t. het werken onder primitieve omstandigheden, in een land met een andere cultuur en andere normen en waarden ten aanzien van de omgang met dieren.
Ondertussen werd een andere dierenarts gevonden die zich als ervaren arts bij het team wilde aansluiten, Tatiana. Het team heeft van de voren met haar de protocollen doorgenomen volgens welke zij diende te werken. Dit, samen met de aanvullende medicatie, zorgde voor 4 naar ieders tevredenheid verlopen sterilisaties.
RM is trots op het team van de eerste week. Hun was de taak gegeven om met minimale middelen een totaal nieuw project op te zetten in een vreemd land, met een cultuur waar zij niet bekend mee waren. Ondanks de onrust in de groep in de eerste dagen wisten de leden met een positieve, constructieve en professionele houding binnen 2 dagen na de stopzetting van de dinsdag een waar operatie team te vormen dat wist waar ze mee bezig was en kon roeien met de riemen die ze had.
Overzicht toegediende medicatie:
|
OK |
oormerk |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
0381 |
ketamine |
xylazine |
flunixine |
|
|
|
carprofen |
|
2 |
0346 |
ketamine |
xylazine |
flunixine |
Novocaïne |
|
|
carprofen |
|
3 |
0347 |
ketamine |
xylazine |
flunixine |
Novocaïne |
|
|
carprofen |
|
4 |
0394 |
ketamine |
xylazine |
|
Novocaïne |
Dimedrol |
meloxicam |
carprofen |
|
5 |
0395 |
ketamine |
xylazine |
|
Novocaïne |
Dimedrol |
meloxicam |
carprofen |
|
6 |
0391 |
ketamine |
xylazine |
|
Novocaïne |
Dimedrol |
meloxicam |
carprofen |
|
7 |
0392 |
ketamine |
xylazine |
|
Novocaïne |
Dimedrol |
meloxicam |
carprofen |
De verblijfslocatie
Het plan was om de vrijwilligers te verdelen over het appartement van de gemeente en het appartement van Ana, een vrijwilligster van RM die in Londen woont, maar ook een appartement heeft in Ialoveni.
De burgemeester had RM toegezegd voor een appartement te zorgen voor de vrijwilligers. Toen RM op 19 april bij de burgemeester aanklopte, werd in eerste instantie gezegd dat het appartement vrij zou komen op 1 mei. Na het verstrijken van die datum werd ontkend dat er een appartement toegezegd zou zijn.
Het tweede appartement, dat was toegezegd door Ana, is tijdens de sneeuwstorm van 19-20 april dermate beschadigd geraakt dat het tijdelijk onbewoonbaar was geworden.
Na veel vijven en zessen is de burgemeester alsnog met een slaapaccommodatie gekomen. Het was een slaapzaal in een groot en verder leegstaand pand dat naar Nederlandse maatstaven onbewoonbaar verklaard zou zijn. Hier en daar was er gevaar voor het door de vloer zakken en de matrassen waren niet beestjes vrij. Er was geen keuken o.i.d. , geen douche en geen warm water.
RM heeft deze locatie, tot ongenoegen van de burgemeester, afgeslagen. Vervolgens is werkelijk alles in het werk gesteld om met een wel aanvaardbare oplossing te komen. Uiteindelijk kwam Victor op ons pad, een zakenman met het aanbod om van de te huur staande kantoorruimte achter zijn goudsmederij gratis gebruik te maken.
Deze ruimte was na de aanblik van de slaapzaal een verademing. Een nette ruimte met diverse speels ingedeelde kantoorruimtes, keuken met gasfornuis, magnetron, koelkast, toiletruimte met wasbak met koud en warm stromend water. Victor regelde meteen, ondanks dat hij zelf de volgende dag een week met vakantie zou gaan, dat de douches vanaf vrijdag 5 mei zouden werken met warm water. Weliswaar alleen tijdens kantoortijden, maar een prima oplossing want vanaf 1 mei was er ook een warme douchegelegenheid in de kliniek die dag en nacht gebruikt kon worden.
De uiteindelijke verblijflocatie lag op een uur lopen van de kliniek, men kon voor 3 MDL p.p. het openbaarvervoer hiernaartoe nemen (€ 0,15) of met een taxi waarmee RM een vaste prijsafspraak had gemaakt voor 20 MDL (€ 1) per taxi, met 4 personen kwam dat op een kwartje p.p.
De uiteindelijke locatie verschilt in die zin van wat is toegezegd bij het werven van de vrijwilligers dat het geen appartement is geworden maar een kantoorruimte. Er waren geen bedden, maar RM heeft voor stretchers gezorgd. Er waren geen dekens, men is verzocht om een slaapzak mee te nemen.
Alles wat je in een appartement zou verwachten is uiteindelijk verwezenlijkt weliswaar in een andere vorm, maar er was warme douchegelegenheid hetzij in de kliniek hetzij in het pand vanaf 5 mei. Er was een eenvoudige, maar complete keuken in het pand, een gewone wc en als extra was er de zonnige binnenplaats.
Ondanks dat de burgemeester zich niet aan zijn woord heeft gehouden om een appartement voor de vrijwilligers te regelen. Ondanks dat het appartement van Ana door de sneeuwstorm tijdelijk onbewoonbaar werd, is het RM gelukt om de vrijwilligers een voldoende aanvaardbare locatie te bieden met in achtneming van wat je in een eenvoudig land als Moldavië kan verwachten.
In de toekomst zullen er geen gratis accommodaties en maaltijden worden toegezegd. Ook al was dat nu wel het geval, het betrof geen en zal geen geheel verzorgde reis betreffen.
De maaltijden
Bij het werven van vrijwilligers zijn 3 gratis maaltijden per dag beloofd, drankjes overigens niet, gebaseerd op de toezegging van de burgemeester dat hij deze kosten voor zijn rekening zou nemen. Het uiteindelijke aantal mensen dat inderdaad een ticket kocht voor deze reis overtrof onze, maar ook zijn verwachting. Er ontstond de situatie waarin het redelijk was dat RM met hem een compromis zou sluiten anders zouden de kosten voor de gemeenschap te hoog oplopen. De burgemeester bood aan dat de gemeente voor alle 22 (!) vrijwilligers de hoofdmaaltijd voor rekening zou nemen. Wij konden ons vinden in dit voorstel aangezien dit de duurste maaltijd betrof. Voor de andere maaltijden regelde de burgemeester korting. Zo kwam een ontbijt uit op 1 euro p.p. en een avondmaaltijd op 1,50 euro p.p.
In Moldavië is het gebruikelijk om 3x per dag warm te eten waarbij de lunch de belangrijkste en meest uitgebreide maaltijd is. Voor de lunch kon in de eetzaal elke dag gekozen worden uit 2 soorten soep, 3 soorten salades (rauw en gekookt), 2 soorten vlees of vis en daarbij elke dag aardappelpuree, rijst met groente, erwtenpuree of gebakken aardappels. In de eetzaal zijn speciale bakjes voor hen die het eten mee willen nemen. Alles wordt elke dag vers bereid en ook de burgemeester en zijn gasten maken gebruik van de maaltijden in de eetzaal.
Op dinsdag 2 mei is RM met de 3 op maandag aangekomen vrijwilligers naar de eetzaal gegaan. Op vrijdag kreeg RM van een teleurgestelde burgemeester de vraag waarom er geen vrijwilligers meer naar de eetzaal kwamen.
Van de beloofde 3 gratis maaltijden werd er uiteindelijk 1 gratis verstrekt. De overige maaltijden zouden de vrijwilligers op 2,50 euro totaal per dag kosten. De maaltijden waren van goede kwaliteit.
Excursies
De eerstgeplande excursie, op 4 mei naar de wijnkelders/kloosterbezoek, heeft geen doorgang kunnen krijgen aangezien de hiervoor benodigde voorbereidingstijd in beslag werd genomen door het gedrag van de vrijwilliger die op donderdag 4 mei uiteindelijk uit de groep is geplaatst.
Op zondag 7 mei heeft de groep een excursie gemaakt naar de Centrale Markt (bazaar) in de hoofdstad, Chisinau. Diverse aankopen zijn gedaan en cultuur werd opgesnoven. Deze geslaagde dag werd afgesloten met een diner in een restaurant.
De stopzetting
Vanaf de eerste dag van het project was er een vrijwilliger (X) die het werk en de sfeer verstoorde en de groep van binnenuit ondermijnde op alle gebieden. Van het ophitsen van een lokale vrijwilliger tegen de organisatie tot tijdens de operatie gillen tegen de dierenarts hoe en wat hij moest doen volgens haar, iemand zonder enige (para) veterinaire kennis. Dreigen vanaf dag één met het plaatsen van negatieve berichten op facebook als het niet zou gaan zoals zij de dingen wilde. Er zijn meerdere gesprekken met X gevoerd, maar zij bleef zich destructief, negatief en respectloos gedragen. Ook nadat haar was gewezen op de consequenties die haar gedrag voor haar zouden kunnen betekenen, veranderde haar opstelling niet. Uiteindelijk heeft de organisatie zich in samenspraak met Dierennood genoodzaakt gezien om X uit de groep te plaatsen. De rust die toen in het team kwam leidde direct die vrijdag tot een goed gevoel van samenwerking bij de rest van de groep tijdens de tweede operatieronde.
De ophitsende invloed van X op de lokale vrijwilliger leidde er woensdagavond toe dat RM persoonlijk is bedreigd met fysiek geweld door de man van die vrijwilliger.
Gezien de grote negatieve invloed van X op de groep, zagen wij ons tevens genoodzaakt haar niet meer toe te staan te verblijven in de gezamenlijke verblijfslocatie. RM heeft haar aangeboden een locatie te zoeken via Airbnb voor de resterende 4 dagen. Zij wilde echter nergens aan meewerken.
Later heeft RM begrepen dat deze 27-jarige vrouw hysterisch naar het gemeentehuis was gegaan met het verhaal dat RM haar zonder reden en geld op straat had gezet. Wat betreft geld, X liet bij aankomst weten een auto te willen huren, dat doet ze altijd als ze in het buitenland is, vertelde ze, ze had daarvoor een budget van 15 euro per dag. Uiteindelijk heeft ze de auto niet gehuurd omdat die 45 per dag zou kosten, maar het budget van 100 euro was er dus wel. Via Airbnb of een hostel kun je voor 15 euro per nacht terecht. Geld voor eten had ze, want na 1 keer eetzaal liet ze weten dat dat voor haar niet hoefde, dat ze zelf wel voor iets zou zorgen.
X bleek valse (!) aangifte gedaan te hebben bij de politie tegen RM, wij zouden haar koffers achterhouden. Later die avond kwam uit dat ze die zelf ergens verstopt had. Ook heeft ze een valse aangifte gedaan van bedreiging door RM. Ondertussen kwam in Nederland een mail binnen van X waarin ze schreef dat ze met politie bezig was om het sterilisatieproject stop te laten zetten.
Bij haar bezoek aan het gemeentehuis, blijkt X de boel daar dermate op zijn kop te hebben gezet, dat X tijdelijk werd ondergebracht in het huis van de assistente van de burgemeester. Toen duidelijk werd wat haar eigen rol was in wat er speelde, werd haar verzocht dit huis te verlaten en voor zichzelf te zorgen. X heeft dit geweigerd en heeft het huis pas op maandag verlaten, zonder een vergoeding achter te laten.
De volgende dag uitte de burgemeester tijdens een vergadering met RM zijn grote zorgen over de acties van deze persoon. Hij bevestigde de aangiftes tegen RM en wist van de politie dat X en de lokale vrijwilliger er alles voor in het werk aan het stellen waren om het sterilisatieproject te laten stoppen. Ons, dat van de burgemeester en van RM, zwakste punt, was dat de narcosevloeistof lag opgeslagen in de safe van het gemeentehuis en een paar flesjes waren voor OK aanwezig in de kliniek. In Moldavië mag alleen de dierenarts van de ZOO ketamine op voorraad hebben. Een onwerkbare regel voor alle andere dierenartsen in het land, maar wel een die onder de Opiumwet valt.
De burgemeester uitte ook zijn grote zorg dat hij niet kon instaan voor onze veiligheid n.a.v. de bedreiging van woensdagavond. Maar de grootste bedreiging vormde X zelf. Zij was alles in het werk aan het stellen om het project te stoppen, we moesten er dan ook van uit gaan dat zij de politie over de opslagplaats van de ketamine zou vertellen. In dat geval zou de burgemeester, zijn assistente en alle aanwezige vrijwilligers van RM in de gevangenis belanden.
Het project werd direct na de vergadering gestopt.
Ondermijning van binnenuit is het project fataal geworden. RM heeft met het toelaten van iedereen die mee wilde doen met het project de plank flink misgeslagen (zie Werving en Selectie).Dat uiteindelijk gekozen is voor de veiligheid van alle betrokkenen was onvermijdelijk.
Alternatief
Toen eenmaal duidelijk was dat het project gestopt moest worden, heeft RM met de aanwezige vrijwilligers besproken dat er naar alternatieven voor hen en de nog te komen vrijwilligers gezocht werd. Hun is gevraagd RM wat tijd te gunnen om dit voor elkaar te krijgen. Helaas is gelijk na deze bijeenkomst door hen persoon X ingelicht, waardoor onware, onjuiste, onvolledige en tegenstrijdige berichtgeving op voornamelijk Facebook en WhatsApp in de wereld kwam.
De volgende alternatieven zijn gevonden: de aanwezige en nog komende dierenartsen en paraveterinairs zouden kunnen gaan werken met Tatiana, de Moldaafse dierenarts die op vrijdag onze honden had gesteriliseerd, of bij de kliniek in de dierentuin in de hoofdstad. De overige vrijwilligers zouden aan de slag kunnen in een van de asielen in Moldavië.
Van de aanwezige vrijwilligers heeft één dierenarts het aanbod om bij Tatiana te gaan werken aangenomen. De andere drie vrijwilligers zijn vervroegd naar huis gegaan.
De nog te komen 15 vrijwilligers hebben het advies gekregen om de reis te annuleren, indien mogelijk. Voor hen die toch wilden komen golden dezelfde alternatieven als voor de eerste groep. Van de nog te komen vrijwilligers heeft een deel gebruik kunnen maken van hun annuleringsverzekering. Zes vrijwilligers zijn alsnog komen werken in asielen.
Hoe verder
Alle spullen van RM zijn opgeslagen in een droge en veilige opslag in Moldavië in afwachting van doorstart van het sterilisatieproject. Na een pauze voor alle betrokken, zal de toekomst besproken worden.
Samenvatting
Het sterilisatieproject Ialoveni is mislukt. Minstens 93 zwerfhonden zijn niet gesteriliseerd en zullen dat ook niet worden. Veel geld is verspild. Veel moeite is verloren gegaan. Vakantiedagen zijn opgemaakt. Dromen zijn niet uitgekomen. Teleurstelling in overvloed.
Waar is het misgegaan.
Het begon met de sneeuwstorm die zorgde voor een dagenlange noodsituatie in de stad. Het gevolg was dat er geen zaken geregeld konden worden en al helemaal niet met de burgemeester die wel iets anders aan zijn hoofd had.
Dat de gemaakte afspraken bij het eerste bezoek aan Ialoveni niet op papier stonden, is vooral voor de organisatie vervelend en tijdrovend geweest, maar heeft niet geleid tot reële problemen.
Dat er geen MARIG in het land aanwezig bleek, was niet onoverkomelijk, er is niemand gebeten en als dat wel gebeurd zou zijn bij een van de weinigen die niet gevaccineerd waren, dan was een transfer naar Nederland een oplossing geweest.
Was Joeri het probleem of de medicatie? Joeri werd na 3 honden vervangen door een goede dierenarts en de medicijnen waren voor de komst van Tatiana in huis.
Dat er slechts 1 maaltijd vergoed bleek te worden, lijkt geen probleem te zijn geweest, aangezien er zelfs van deze minimaal gebruik werd gemaakt.
Gebrekkige voorbereiding en organisatie dan? Zeker met de wijsheid achteraf, hadden er zaken beter en anders gekund. Er is dan ook veel geleerd van dit project. Neemt niet weg dat een nieuw project opzetten in zo’n land geen sinecure is en daarom had dan ook de werving en selectie goed afgestemd dienen te worden op deze uitdaging.
RM is van mening dat het project had kunnen slagen als het niet gestopt had hoeven worden. Immers op dag 3 waren de eerste zaken bijgestuurd en op dag 4 draaide het team volop.
Persoonlijk slotwoord voorzitter Remi Moldova
Gedurende 5 jaar heb ik mij met hart en ziel ingezet voor de zwerfdieren in Moldavië. De laatste 2 jaar ben ik onophoudelijk bezig geweest om de eerste sterilisatiemarathon voor minstens 100 honden te laten slagen.
Dit eerste project, waarin alles nog moest worden opgebouwd, zou de opstart vormen voor halfjaarlijkse voortzettingen. Veel organisatie – en geld – was nodig voor éénmalige zaken, zoals de inzameling en transport naar Moldavië van de benches. Er was pioniersgeest nodig van de eerste vrijwilligers en organisatoren om het project vorm te geven, dusdanig dat er geleerd zou worden van ervaringen en elkaar om te komen tot eenheid en passende protocollen voor dit land. We zouden veel leren van dit eerste project, dat was de bedoeling en dat is gelukt. Zelfs in die paar dagen dat het project gegeven was, dinsdag tot vrijdag, is het team erin geslaagd in dit proces grote stappen te maken.
De manier waarop 93 zwerfhonden in de steek zijn gelaten, voelt als een mes in mijn rug.
Het mes in mijn hart voel ik ook, onuitwisbaar, ik reed weg uit Ialoveni en zag ze met eigen ogen: de honden die nooit geholpen zullen worden.
---
